از مراسمی است که در بعضی شهرستانها و بلاد شیعی و توسط برخی از عزاداران امام‏حسین‏«ع‏»اجرا می‏شود و در تاسی به مجروح و شهید شدن سید الشهدا«ع‏»و شهیدان‏کربلا و بعنوان اظهار آمادگی برای خون دادن و سر باختن در راه امام حسین‏«ع‏»انجام‏می‏دهند.صبح زود عاشورا،با پوشیدن لباس سفید و بلندی همچون کفن،بصورت دسته‏جمعی قمه بر سر می‏زنند و خون از سر بر صورت و لباس سفید جاری می‏شود.بعضی‏هم برای قمه زنی نذر می‏کنند،برخی هم چنین نذری را در باره کودکان خردسال انجام‏می‏دهند و بر سر آنان تیغ می‏زنند،در حدی که از محل آن خون جاری گردد.قمه زنی نیز،مثل زنجیر زنی و شبیه خوانی و...از دیر باز مورد اختلاف نظر علما وپیروان و مقلدین آنان بوده و به استفتا و افتاء مبنی بر جواز یا عدم جواز آن می‏پرداخته‏اند. این مراسم،از نظر شرعی پایه و مبنای دینی ندارد و صرفا روی علاقه شیعیان به ابا عبد الله‏الحسین‏«ع‏»انجام می‏گیرد. فقها نیز آن را در صورتی که ضرری نداشته باشد،مجازمی‏دانند.برخی از فقها نیز به خاطر تاثیر نامطلوب آن بر افکار دیگران و موجب وهن‏مذهب بودن،آن را ممنوع دانسته‏اند.البته شرایط زمانی در این مساله بی‏تاثیر نیست. امام‏خمینی‏«ره‏»در پاسخ به استفتایی که در سالهای اول پیروزی انقلاب اسلامی در این زمینه‏از ایشان شده بود،فرمودند: «در وضع موجود،قمه نزنند...» آیة الله خامنه‏ای نیز در دیداربا روحانیون،در آستانه ایام عاشورا(سال 1373 شمسی)در ضمن بیانات مبسوطی درخرافه زدایی از عزاداری سید  الشهدا«ع‏» فرمودند:«قمه زدن هم از آن کارهای خلاف‏است...این یک کار غلطی است که عده‏ای قمه‏ها را بگیرند و بر سر خود بزنند و خون‏بریزند...کجای این کار،حرکت عزاداری است؟ این جعلی است.اینها چیزهایی است که‏از دین نیست...».آن را بدعت،خلاف و خرافه دانستند.و در پاسخ به نامه امام جمعه‏اردبیل،نوشتند:امروز این ضرر بسیار بزرگ و شکننده است و لذا قمه زدن علنی و همراه‏با تظاهر،حرام و ممنوع. (1) علمای دیگر نیز در تایید موضع و سخن رهبر انقلاب،آن راموجب وهن مذهب و نامشروع دانستند. (2) البته این احساس مذهبی و عواطف دینی که سبب می‏شود به عشق حسین‏«ع‏»چنین‏کارهایی کنند،باید در مسیر صحیح هدایت‏شود و مورد بهره‏برداری قرار گیرد تا شور وانگیزه جهاد و شهادت بیافریند.بعلاوه،آنان که به خاطر حسین‏«ع‏»حاضرند خون بدهند،چه بهتر که خون خویش را به درمانگاهها و مراکز انتقال خون اهدا کنند یا با تاسیس بانک‏خون،از فداکاران و ایثارگران داوطلب،در روز عاشورا خون گرفته شود و نگهداری‏گردد،تا از این طریق،جان انسانهای بسیاری که نیازمند خونند،نجات یابد.گر چه این‏کار،شاید مثل قمه زنی،تامین کننده احساس عاطفی فرد نباشد،ولی قطعا رضایت‏خداوندو پسند سید الشهدا«ع‏»را بیشتر در پی دارد.کاش روزی صدقه دادن خون نیز،مثل صدقه‏و کمک مالی و لباس و غذا و... مرسوم گردد و با قصد قربت انجام گیرد. کی گفت‏حسین،برسرخویش بزن؟       باتیغ،به فرق خویشتن نیش بزن    تیغی که زنی برسرخود،ای غافل         برفرق ستمگران بدکیش بزن پی‏نوشتها 1-در تاریخ 7 محرم 1415،22 خرداد 1373. 2-مجموعه سخنان ایشان واستفتاها وجوابها درجزوه‏ای به نام‏«پیرامون عزاداری عاشورا»در 71 صفحه درمحرم‏1415 ازسوی دفترتبلیغات اسلامی چاپ شد. منبع:فرهنگ عاشورا،استادبزرگوارحجه الاسلام والمسلمین جوادمحدثی،سایت حوزه علمیه :‏http://www.hawzah.net/Hawzah/Articles/Articles.aspx?id=4145

دادستان اصفهان با اشاره به نزدیک شدن ماه محرم و بحث قمه زنی در اصفهان تاکید کرد: با توجه به پیشینه درخشان علمی و فرهنگی شهر اصفهان، اعمال غیر متعارف منجر به مکدر شدن چهره شهر می‌شود. دادستان عمومی و انقلاب اصفهان با بیان اینکه هیچ کدام از پیشوایان مذهبی ما اقدام به قمه زنی نمی‌کردند، گفت: محرکین و مشوقین قمه زنی این سوال را از خود بپرسند که کدام امام امر به قمه زنی کردند و اگر عمل مستحبی است کدام امام مرتکب این عمل شده‌اند؟  وی اظهار داشت: دشمنان شیعه با پخش تصایری از مراسم قمه زنی وجهه شیعه و همچنین کشور ایران را زیر سوال می‌برند. اگر فردی با انجام عمل قمه زنی دچار عفونت و مشکلات جسمی شد، می‌تواند از طریق پیگیری بحث قانونی شکایت کرده و دیه و خسارت مطالبه کند. 
وی با بیان این‌که قانون ضابطه و ملاک را مشخص کرده است، افزود: طبق ماده 618 قانون مجازات اسلامی، هرکس با هیاهو و جنجال یا حرکات غیر متعارف یا تعرض به افراد موجب اخلال نظم و صلب آسایش عمومی یا مردم را از کسب و کار بیندازد به حبس 3 ماه تا یک سال و تا 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد. وی تصریح کرد: قمه زنی مثال بارز اخلال در نظم و آسایش عمومی است و اگر در ملا عام انجام گیرد نیروی انتظامی موظف است به عنوان بزه مشهود، متهم را جلب و تشکیل پرونده دهد و همچنین دادسرا به استناد این ماده تعقیب و مجازات صادر می‌کند. دادستان اصفهان اظهار داشت: اطلاع رسانی و کار فرهنگی در الویت قرار دارد و از هیئت‌های عزاداری و شهروندان درخواست می‌کنیم مانع انجام این عمل شوند زیرا آثار سویی در بعد جهانی برجای می‌گذارد. وی در پایان مراودات خانوادگی و روابط دوستانه و فاصله گرفتن از ارزش‌ها و فرهنگ خود را از علل بسیاری از اختلافات خانوادگی عنوان کرد.http://shahabnews.com/vdce.z8objh8zw9bij.html

حجت‌الاسلام "محمد‌تقی رهبر" با اشاره به اینکه، ما به نام اسلام و قرآن انقلاب کرده و نباید از خط قرمز‌های اعتقادی و دینی عبور کنیم، افزود: در عزاداری "سیدالشهدا(ع)"، نباید از ابزار و آلات موسیقی، و کار‌های ناشایستی چون قمه‌زنی، استفاده کرد، و اکنون نیز به خاطر سوءاستفاده‌های دشمنان، قمه‌زنی، خط قرمز ‌ما حساب می‌شود که نباید از این خط قرمز عبور کرد.

منبع:http://tashaio.com/index.php?option=com_content&task=view&id=58&Itemid=42

 این نوشته را در نقد حرف کسانی که می گویند ما قمه می زنیم بگذار دشمن هرچه می خواهد بگوید? می اورم. داستان شان نزول یکی از آیات قرآن را از زبان شیرین حاج اقا قرائتی بخوانید که پیامبر مکرم هم به برخی حرف های یهودیان و دشمنان توجه می کردند.... و همینطور خدای متعال که این ایه را فرمود

  در یکى از شهرها با وجود توصیه‏هاى مبلغین بزرگوار مبنى بر پرهیز از قمه زنى، مردم به خاطر اعتقادات خود ست‏برنمى‏داشتند . به ما گفتند به آنجا برویم و آنها را از این کار باز داریم . ایام ماه محرم بود و چون اعلام کرده بودند فلانى مى‏آید و مردم ما را در تلویزیون دیده بودند، در مسجد جمع شدند . وقتى وارد شدم گفتند: آقاى قرائتى آمده‏اى براى قمه زنى بگویى . گفتم: شغل من چیست؟ گفتند: تو معلم قرآن هستى . گفتم: به عنوان معلم قرآن قبولم دارید؟ گفتند: بله قبولت داریم ولى حرف قمه نزنى، فقط قرآن بگو . من روى تخته نوشتم: «بسم الله الرحمن الرحیم - یا ایها الذین آمنوا لا تقولوا راعنا وقولوا انظرنا یعنی  اى کسانى که ایمان آورده‏اید "راعنا" نگویید، بلکه بگویید: "انظرنا"

و بعد توضیح دادم که: «یا ایها الذین آمنوا» یعنى: اى مؤمنین . «لا تقولوا راعنا وقولوا انظرنا» یعنى: راعنا نگویید بلکه انظرنا بگویید . راعنا نگویید یعنى چه؟ این قصه‏اى دارد و قصه‏اش این است که: پیغمبر اکرم صلى الله علیه و آله در حال سخنرانى بود، یک نفر از پاى سخنرانى گفت: راعنا، یعنى مراعات ما را هم بکن . یعنى آرامتر صحبت کن یا به این طرف و آن طرف نگاه کن .

این کلمه راعنا مثل کوکو است که هم مى‏شود آن را با سیب زمینى درست کرد و هم با سبزى، «راعنا» را هم مى‏شود از ریشه «رعى‏» گرفت و هم از ریشه «رعن‏» . اگر از «رعى‏» گرفته شود به معناى «مراعات ما را بکن‏» است، ولى اگر از ریشه «رعن‏» گرفته شود، رعونت‏به معناى خر کردن است و «راعنا» یعنى "خرمان کن"

وقتى که مسلمانان مى‏گفتند «راعنا» هدفشان مقدس بود و معناى «مراعاتمان کن‏» را اراده مى‏کردند، ولى یهودیها از این کلمه استفاده کرده و گفتند: مسلمانها به پیغمبرشان مى‏گویند خرمان کن . در اینجا آیه نازل شد که: «یا ایها الذین آمنوا لا تقولوا راعنا وقولوا انظرنا» ; «اى کسانى که ایمان آورده‏اید، «راعنا» نگویید بلکه «انظرنا» بگویید .» یعنى کلمه‏اى را که دشمن از آن سوء استفاده مى‏کند به کار نبرید .

بعد از اینکه این آیه را تفسیر کردم، گفتم: شما که قمه مى‏زنید هدفتان مقدس است و به عشق امام حسین علیه السلام این کار را مى‏کنید، ولى تلویزیون کشورهاى اروپایى این کار شما را دوازده مرتبه نشان داده و گفته است که شیعه‏ها دچار مرض خودآزارى هستند . دشمن از این کار شما چنین سوء استفاده مى‏کند . این کار امروز شما مثل همان «راعنا» گفتن مسلمانان صدر اسلام است که دشمن از آن سوء استفاده مى‏کرد و قرآن کریم با آیه مورد بحث‏به مسلمانان آن روز و امروز هشدار مى‏دهد که از هر کارى که دشمن از آن سوء استفاده مى‏کند پرهیز کنید . پس چون امروز دشمنان از قمه‏زنى شما سوء استفاده مى‏کنند، شما دیگر قمه نزنید . گفتند: حالا فهمیدیم و دیگر قمه نمى‏زنیم . پس از این جلسه به تهران رفتیم و آن سال در آن شهر جز چند نفر کسى قمه نزد .   منبع: مجله مبلغان: شماره 39

حجت الإسلام و المسلمین احمد قدسی:

بسم الله الرحمن الرحیم /اللهم ادخلنى مدخل صدق و اخرجنى مخرج صدق وجعلنى من لدنک سلطان نصیرا.
دلایلی درباره حرمت قمه زنى بیان شد که یکى قاعده «لا ضرر» است.در مقالات برگزیده این جلسه هم حرف هاى بعضى از متخصصین فن مطرح شد که ان شاءالله چاپ خواهد شد و در اختیار دوستان قرار خواهد گرفت. در آن جا، حرف هاى بعضى از کارشناسان در رابطه با مضرّات قمه‏زنى مطرح شد. در اذهان این طور وجود دارد که بلافاصله بعد از گذشت دو - سه روز، زخم ها ی ناشی از قمه زنی التیام پیدا می کند و هیچ مشکلى برای قمه زنی به وجود نمى‏آید. با بعضى از برادرانى که در مناطقی که قمه زنى می شود زندگی می کنند تماس حاصل شد که اظهار ‏کردند قمه زنی در بعضى از موارد منجر به مرگ مى‏شود. نکته دیگرى که مطرح مى‏شود این است که آیا قمه زنی مصداق عزادارى است یا نه؟ عزادارى یعنی اظهار حزن نسبت به امام حسین (ع). انسان بایستى به گونه‏اى برخورد کند که عرفاً صدق کند که این حالت حزن به خودش گرفته و عزادار است. کسى که با کارد تیز به جان خودش مى‏افتد و به سر خودش مى‏کوبد، حالت حزن و عزاداری است، یا یک حالت وحشت و ترس است؛ خصوصاً براى بچه‏ها و افراذی که تحمل دیدن این صحنه را ندارند؟! صحنه، صحنه‏اى نیست که ایجاد حزن کند، بلکه احساس خشونت و توحش در بعضى‏ها به وجود مى‏آید. این هم نکته‏اى است که بعضى از آقایانى که بر حرمت قمه زنى فتوا داشتند، این را مطرح کردند. البته این دلیل بر حرمت نمى‏شود، بلکه جواز و استحباب آن را خدشه دار مى‏کند.
مهم‏ترین دلیلى که براى حرمت قمه زنى ذکر شده، وهن نسبت به مذهب است. اگر عزاداری ها به گونه ای باشد که اگر دیگران ببینند مذهب شیعه را متهم به خشونت ، توحش و خرافه گرى کنند، وهن مذهب است. موضوع‏شناسى نیاز به کارشناسى دارد.تشخیص وهن نسبت به مذهب در بسیارى از موضوعات، پیچیده است. درباره این که انجام دادن کاری الآن وهن مذهب است یا نه، هر کس شایستگى تشخیص ندارد. دو نکته باید در این رابطه ملاحظه شود: نکته اول نقش زمان و مکان است. ممکن است قمه زنی در بعضى از مکان ها یا در بعضى از زمان‏ها موجب وهن مذهب نشود؛ ولى در زمان ما که حتى در بعضى از جایگاه‏هاى خلوت هم این مراسم قمه زنى برگزار مى‏شود و فیلم ویدئویى آن در اختیار دشمن قرار می گیرد، موجب وهن مذهب می شود. نکته دوم این است که کسى مى‏تواند این موضوع را تشخیص دهد و کارشناسى کند که با مسایل زمان و مکان آشنا باشد و فکر باز و اطلاعات خوبى در این زمینه داشته باشد و واقعاً بداند که این فیلم‏ها و تصاویرى که در اختیار دشمن قرار گرفته است چه اثرات منفی خواهد گذاشت. این دو نکته بسیار مهم است. در این دو نکته بسیارى از سؤالات هم پاسخ داده مى‏شود. از تأثیر مکان و زمان نباید غافل باشیم. اگر پنجاه سال قبل مرجع تقلیدى قمه زنى را جایز شمرده، دلیل نمى‏شود که الآن نیز جایز باشد. ما تأثیر زمان و مکان را در احکام قبول نداریم، ولى در موضوعات قبول داریم که زمان و مکان باعث تغییر موضوع مى‏شود. موضوع‏شناسى، کارشناسى و تخصص مى‏خواهد و هر کسى قابلیت تشخیص موضوع را ندارد. کسى مى‏تواند موضوع شناسی کند که از آمار و ارقام آگاهى داشته باشد و ترفندهاى دشمن و سیاست‏هاى نامرئى و مرموز دشمن را تشخیص دهد که آیا این حرفهایى که الآن مى‏زنند و شیعه را متهم به خرافى گرى مى‏کنند، خود این یک فن یا سیاست است براى این که جلو عزادارى را بگیرند یا نه؟ این نیاز به کارشناسى دقیقى دارد. /والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته

دکتر برجی:

متأسفانه فرصت ما براى پاسخ به سؤالات خیلى کم است؛ اما دوستان سعى کردند در فرمایشات خود، بسیارى از سؤالات را بگنجانند و پاسخ دهند. اگر فرصت نشد همه سؤالات دوستان را پاسخ دهیم این سؤالات را جمع بندى مى‏کنیم و در گروه، مورد تحلیل، ارزیابى و بحث قرار مى‏دهیم و پاسخ این سؤالات را در مجله‏ها یا نشریه‏هاى مدرسه ان شاءالله به تدریج منتشر خواهیم کرد. هر کدام از سروران دو - سه دقیقه فرصت دارند که به مهم‏ترین سؤالى که مطرح شده پاسخ بدهند. تعدادى از سؤالات در حوزه بحث این جانب است. یک سرى سؤال ها بر محور دو چیز است: یکى این که این نوع عزادارى‏های شیعیان ( تعزیه خوانى،عزادارى ) بدعت است یا نه؟ در مورد بدعت یک دیدگاه افراطى وجود دارد که وهابى‏ها طرفدار آن هستند و هر نوع حادثه‏اى را که تازه باشد مى‏گویند بدعت است. ما مقاله‏اى را در مجله فقه با عنوان بدعت در فقه نوشتیم که فکر مى‏کنم در اولین شماره مجله فقه بود. به سروران سفارش مى‏کنم که آن مقاله را ملاحظه فرمایند. اجمالاً عرض کنم که هر کارى که اساسى در دین نداشته باشد ولى به عنوان دین وانمود شود بدعت است. در مورد اصل و اساس عزادارى در دین، روایات زیادی داریم که شاید در حدّ تواتر باشد. اهل بیت (ع) سفارش به عزادارى می کردند، سیره آنان این بود که عزادارى به پا مى‏کردند. بِلِن ( یکی از جاسوس ها ) گفته بود که ما باید براى نابودى شیعه دو کار بکنیم: یکى این که عزادارى را از میان شیعیان برداریم تا فرهنگ شهادت از میان آنان رخت ببندد. گفته بود: ما خیال مى‏کردیم که نارضایتى مردم از شاه باعث سقوط شاه شد، ولى بعد فهمیدیم که نه، این فرهنگ شهادت و تشیع باعث سقوط شاه شد. دیگر آن که ما باید کارى بکنیم که عقیده مردم نسبت به مراجع خودشان سست شود. ما این دو چیز را برداریم، شیعه نابود مى‏شود. دشمن از این عزادارى‏هاى ما هراس دارد. روایات متواتری در مورد بکاء ، ابکاء ، تباکى و مراسم عزادارى داریم. شکل و شمایل عزاداری جزء آداب و رسوم مردم است و عرفى است و نسبت به مکان ها و زمان های مختلف، شکل و شمایل آن مختلف مى‏شود. خیلى از مسایل ما این گونه است. مثلا در روایات آمده که به یکدیگر احترام بگذارید. احترام به یکدیگر گذاشتن یک اصل است، اما شکل و شمایل آن فرق مى‏کند؛ یک جا کلاه برداشتن احترام است، ولى یک جا کلاه گذاشتن احترام است، یک جا خم شدن احترام است، یک جا دست را به سینه گذاشتن احترام است. عزادارى هم شکل و شمایل مختلف دارد. ممکن است بعضى از أشکال عزادارى، افراطی باشد که ان شاءالله مشخص می شود.

منبع: http://www.qomicis.com/farsi/neshast_elmi/fegh_ashora.aspx

با سلام خدمت حضّار گرامی، عنوان مقاله‌ام «بررسی فقهی قمه زنی» است که در شش فصل تنظیم شده است. در فصل اول، پیشینه و مفهوم لغوی و اصطلاحی عزاداری و قمه‌زنی و مفهوم لغوی و اصطلاحی بدعت بیان شده است. در فصل دوم، احکام فقهی عزاداری ذکر شده است تا بی‌ریشه‌ بودن قمه‌زنی ـ که اصلاً سند و پیشینه در گذشته و در زمان ائمه نداشته است و شاید بشود گفت که ریشه خرافی بیشتر داشته است ـ بیان شود. در فصل سوم، مبارزه با بدعت‌ها و سنت‌های غلط که بیشتر از نگاه آیات و روایات بررسی شده است. در فصل چهارم، پیامدهای بهداشتی و روانی قمه‌زنی بر روی فرد و جامعه و تأثیر قمه‌زنی بر کودکان و دین و مذهب بررسی شده است. در فصل پنجم، فتواهای مراجع تقلید دربارة قمه‌زنی گرد آمده است. در این فصل، فتواهای امام خمینی (ره)، مقام معظم رهبری و اعضای محترم جامعة مدرسین حوزة علمیة قم در مسئله قمه‌زنی بیان شده است. فصل ششم نیز دربارة آسیب‌شناسی عزاداری است.
عزاداری فواید زیادی دارد. پس باید به گونه‌ای صحیح انجام شود. بنابراین، مسلمانان کاری را انجام دهند که در نظر دیگران به عنوان یک گروه بی‌منطق و افراطی و خرافی معرفی نشوند. حدّ عزاداری را شرع و عقلا تعیین می‌کنند. اگر عزاداری به شیوه‌هایی اجرا شود که شور را بر شعور غالب سازد و به نوعی موجب انحراف از فلسفة عزاداری گردد، مشروع و مورد قبول نیست. اگر قالب‌های عزاداری به گونه‌ای باشد که عقلای جامعه آن را قبیح و موجب وهن آموزه‌های دینی بدانند قطعاً جایز نیست. شکل و صورت عزاداری باید به گونه‌ای باشد که بتواند هسته و محتوای اصلی پیام عاشورا را به مردم ابلاغ کند و باور انسانها را نسبت به آنها تقویت کند؛ ولی اگر این عمل به صورتی درآید که نه تنها باطن را نشان ندهد بلکه باعث گردد که اصل مسئله خدشه‌دار شود، مورد تأیید دین نخواهد بود. مسئله قمه‌زنی که یک گونه خاصی از عزاداری است نه تنها شعارها و گفتارهای اصلی عاشورا را به درستی بیان نمی‌کند؛ بلکه به گفتة مقام معظم رهبری، موجب وهن قضیة کربلا می‌گردد و مجاز نیست. همان‌گونه که در فصل پیامدهای قمه‌زنی بررسی شده، قمه‌زنی بر روی فرد و جامعه تأثیرات منفی می‌گذارد. افراد قمه‌زن هم به خود آسیب می‌رسانند و هم به جامعه. قمه‌زن می‌تواند با مراجعه به بانک خون، خون خود را به بیمارانی که نیاز به خون دارند، هدیه نماید که عمل خداپسندانه‌ای است. در آخر، از تمام دست اندرکاران برگزاری این نشست، خصوصاً گروه فقه و اصول، کمال تشکّر را دارم. والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته

http://www.qomicis.com/farsi/neshast_elmi/fegh_ashora.aspx

 انتشار کتابچه فتاوای مراجع تقلید درباره قمه زنی