احکام عزاداری
س : در حسینیهها و مساجد بیشتر مناطق بخصوص روستاها مراسم شبیهخوانى به{. P شبیه خوانى: نمایش وقایع حادثه کربلا است که بصورت سنتى در یک مکان ثابت و یا در حال حرکت در مسیرهاى عزادارى حسینى انجام مى شود. P} اعتبار اینکه از سنتهاى قدیمى است برگزار مىشود که گاهى اثر مثبتى در نفوس مردم دارد، این مراسم چه حکمى دارند؟
-اگر مراسم شبیهخوانى مشتمل بر امور دروغ و باطل نباشند و مستلزم مفسده هم نباشند و با توجه به مقتضیات زمان باعث وهن مذهب حق هم نشوند، اشکال ندارند، ولى در عین حال بهتر است که به جاى آنها، مجالس وعظ و ارشاد و ذکر مصائب حسینى و مرثیه خوانى بر پا شود.
س : استفاده از طبل و سنج و شیپور و همچنین زنجیرهایى که داراى تیغ هستند در مجالس و دستههاى عزادارى چه حکمى دارد؟
-اگر استفاده از زنجیرهاى مزبور موجب وهن مذهب در برابر مردم شود و یا باعث ضرر بدنى قابل توجهى گردد، جایز نیست ولى استفاده از شیپور و طبل و سنج به نحو متعارف اشکال ندارد.
س : در بعضى از مساجد در ایام عزادارى از عَلَمهاى متعددى استفاده مىشود که{. P چوب یا آهن بزرگى است که به صورت افقى بر روى کتف انسان در جلوى هیئتها و دستههاى عزادارى حسینى به عنوان نوعى شعار حمل مىشود و بالاى آن صفحههاى فنرى قابل انعطافى وجود دارد که مزیّن به پَر و جواهرات و مجسمه و غیرآنهاست. P} داراى تزئینات زیاد و گرانبهایى است و گاهى موجب سؤال متدینین از اصل فلسفه آنها مىگردد و در برنامههاى تبلیغى خلل ایجاد مىکند و حتّى با اهداف مقدس مسجد تعارض دارد، حکم شرعى در این رابطه چیست؟
-اگر قرار دادن آنها در مسجد با شئونات عرفى مسجد منافات داشته باشد و یا براى نمازگزاران مزاحمت ایجاد کند، اشکال دارد.
س : اگر شخصى عَلَمى را براى عزادارى سیدالشهدا «علیهالسلام» نذر کردهباشد، آیا جایز است مسئولین حسینیه از قبول آن خوددارى کنند؟
-این نذر، متولّى حسینیه و هیئت امناء آن را ملزم به قبول عَلَم نمىکند.
س : استفاده از عَلَم در مراسم عزادارى سیدالشهدا «علیهالسلام» با قرار دادن آن در مجلس عزا یا حمل آن در دسته عزادارى چه حکمى دارد؟
-فى نفسه اشکال ندارد ولى نباید این امور جزء دین شمرده شوند.
س : اگر بعضى از واجبات از مکلّف به سبب شرکت در مجالس عزادارى فوت شود مثلا نماز صبح قضا شود، آیا بهتر است بعد از این در این مجالس شرکت نکند یا اینکه عدم شرکت او باعث دورى از اهل بیت «علیه السلام » مىشود؟
-بدیهى است که نمازِ واجب، مقدم بر فضیلت شرکت در مجالس عزادارى اهلبیت «علیهم السلام » است و ترک نماز و فوت شدن آن به بهانه شرکت در عزادارى امام حسین «علیه السلام» جایز نیست، ولى شرکت در عزادارى بگونهاى که مزاحم نماز نباشد ممکن و از مستحبات مؤکّد است.
س : در بعضى از هیئتهاى مذهبى مصیبتهایى خوانده مىشود که مستند به مقتل معتبرى نیست و از هیچ عالم یا مرجعى هم شنیده نشده است و هنگامى که از خواننده مصیبت از منبع آن سؤال مىشود، پاسخ مىدهند که اهل بیت(ع) اینگونه به ما فهماندهاند و یا ما را راهنمایى کردهاند و واقعه کربلا فقط در مقاتل نیست و منبع آن هم فقط گفتههاى علما نمىباشد بلکه گاهى بعضى از امور براى مدّاح یا خطیب حسینى از راه الهام و مکاشفه مکشوف مىشود، سؤال من این است که آیا نقل وقایع از این طریق صحیح است یا خیر؟ و در صورتى که صحیح نباشد، تکلیف شنوندگان چیست؟
-نقل مطالب به صورت مزبور بدون اینکه مستند به روایتى باشد و یا در تاریخ ثابت شده باشد، وجه شرعى ندارد مگر آنکه نقل آن به عنوان بیان حال به حسب برداشت متکلّم بوده و علم به خلاف بودن آن، نداشته باشد و تکلیف شنوندگان نهى از منکر است بشرطى که موضوع و شرایط آن نزد آنان ثابت شده باشد.
س : از ساختمان حسینیه صداى قرائت قرآن و مجالس حسینى بسیار بلند پخش مىشود بطورى که صداى آن از بیرون شهر هم شنیده مىشود واین امر منجر به سلب آسایش همسایگان شده است و مسئولین و سخنرانان حسینیه اصرار به ادامه آن دارند، این عمل چه حکمى دارد؟
-اگر چه اقامه مراسم و شعائر دینى در زمانهاى مناسب در حسینیه از بهترین کارها و جزو مستحبات مؤکّد مىباشد، ولى واجب است برگزارکنندگان مراسم و عزاداران تا حد امکان از اذیّت و ایجاد مزاحمت براى همسایگان بپرهیزند هر چند با کمکردن صداى بلندگو و تغییر جهت آن به طرف داخل حسینیه باشد.
س : نظر شریف حضرتعالى نسبت به ادامه حرکت دستههاى عزادارى در شبهاى محرم تا نصف شب همراه با استفاده از طبل و نى چیست؟
-به راه انداختن دستههاى عزادارى براى سیدالشهدا و اصحاب او «علیهم السلام» و شرکت در امثال این مراسم امر بسیار پسندیده ومطلوبى است و از بزرگترین اعمالى است که انسان را به خداوند نزدیک مىکند، ولى باید از هر عملى که باعث اذیّت دیگران مىشود و یا فىنفسه از نظر شرعى حرام است، پرهیز کرد.
س : استفاده از آلات موسیقى مانند اُرگ (از آلات موسیقى و شبیه پیانو است) و سنج و غیر آنها در مراسم عزادارى چه حکمى دارد؟
-استفاده از آلات موسیقى، مناسب با عزادارى سالار شهیدان نیست و شایسته است مراسم عزادارى به همان صورت متعارفى که از قدیم متداول بوده برگزار شود.
س : آیا آنچه متداول شده که به عنوان عزادارى براى امام حسین «علیه السلام» گوشت بدن را سوراخ کرده و قفل و سنگ کیلو به آن آویزان مىکنند، جایز است؟
-این گونه اعمال که موجب وهن مذهب مىشوند جایز نیست.
س : اگر انسان در زیارتگاههاى ائمه «علیهمالسلام» خود را به زمین بیندازد و همانند بعضى از مردم که صورت و سینه خود را برزمین مىمالند تا از آن خون جارى شود و به همان حالت وارد حرم مىشوند، عمل کند چه حکمى دارد؟
-این اعمال که به عنوان اظهار حزن و عزادارى سنّتى و محبت ائمه «علیهمالسلام» محسوب نمىشوند از نظر شرعى اعتبارى ندارند، بلکه اگرمنجر به ضرر بدنى قابل توجه و یا وهن مذهب شوند، جایز نیست.
س : در بعضى از مناطق زنان مراسمى را به اسم سفره حضرت ابوالفضل «علیهالسلام»براى اجراى برنامههایى به عنوان جشن عروسى حضرت فاطمه «علیهاالسلام» برگزار مىکنند و در آن شعرهاى عروسى خوانده و کف مىزنند و سپس شروع به رقص مىکنند، انجام این امور چه حکمى دارد؟
-برگزارى این جشنها و مراسم اگر همراه با ذکر اکاذیب و مطالب باطل نبوده و موجب وهن مذهب نشود، فىنفسه اشکال ندارد و امّا رقص، اگر به گونهاى شهوت برانگیز یا مستلزم فعل حرام باشد، جایز نیست.
س : باقیمانده اموالى که به عنوان هزینههاى مراسم عاشوراى امام حسین «علیهالسلام» جمعآورى مىشود، در چه موردى باید خرج شود؟
-مىتوان اموال باقیمانده را با کسب اجازه اهداء کنندگان آنها در امور خیریه مصرف کرد و یا آنها را براى مصرف در مجالس عزادارى آینده نگه داشت.
س : آیا جایز است در ایام محرم از افراد خیّر اموالى را جمع آورى کرد و با تقسیم آنها به سهمهاى مختلف، قسمتى را به قارى قرآن و مرثیه خوان و سخنران داد و باقیمانده را براى برگزارى مجالس مصرف کرد؟
-اگر با رضایت و موافقت صاحبان اموال باشد، اشکال ندارد.
س : آیا جایز است زنان با حفظ حجاب و پوشیدن لباس خاصى که بدن آنان را بپوشاند، در دستههاى سینه زنى و زنجیر زنى شرکت کنند؟
-شرکت زنان در دستههاى سینه زنى و زنجیر زنى شایسته نیست.
س : اگر قمه زدن در عزادارى ائمه «علیهم السلام» موجب مرگ شخص شود، آیا این عمل خودکشى محسوب مىشود؟
-اگر این عمل عادتا منجر به فوت نمىشود حکم خودکشى را ندارد ولى اگر از همان ابتدا خوف خطر جانى براى او وجود داشته و در عین حال این کار را انجام داده و منجر به فوت وى شده است، حکم خود کشى را دارد.
س : آیا شرکت در مجالس فاتحهاى که براى مسلمانى که با خودکشى از دنیا رفته، برگزار مىشود جایز است؟ قرائت فاتحه براى آنان بر سر قبرشان چه حکمى دارد؟
-این کار فى نفسه اشکال ندارد.
س : خواندن مرثیه و مدیحههایى که شنوندگان را در جشنهاى تولد ائمه «علیهمالسلام» و عید مبعث به گریه بیندازد چه حکمى دارد؟ ریختن پول بر سر حاضرین چه حکمى دارد؟
-خواندن مرثیه و مدیحه در جشنهاى اعیاد دینى اشکال ندارد و پاشیدن پول بر سر حاضرین هم بدون اشکال است بلکه اگر به قصد اظهار شادى و سرور و شادکردن قلوب مؤمنین باشد، ثواب هم دارد.
س : آیا خواندن زن در مجالس عزادارى با علم او به اینکه مردان نامحرم صداى او را مىشوند جایز است؟
-اگر خوف مفسده باشد باید از آن اجتناب شود.
س : در روز عاشورا مراسمى مانند قمه زنى و پابرهنه وارد آتش و ذغال روشن شدن برگزار مىشود که علاوه بر اینکه باعث بدنام شدن مذهب شیعه اثنى عشرى در انظار علما و پیروان مذاهب اسلامى و مردم جهان مىشود، ضررهاى جسمى و روحى هم به این اشخاص وارد مىکند و همچنین موجب توهین به مذهب مىگردد، نظر شریف حضرتعالى در این باره چیست؟
-هر کارى که براى انسان ضرر داشته و یا باعث وهن دین و مذهب گردد حرام است و مؤمنین باید از آن اجتناب کنند و مخفى نیست که بیشتر این امور باعث بدنامى و وهن مذهب اهل بیت «علیهم السلام» مىشود و این از بزرگترین ضررها و خسارتهاست.
س : آیا قمه زدن بطور مخفى حلال است یا اینکه فتواى شریف حضرت عالى عمومیت دارد؟
-قمه زنى علاوه بر اینکه از نظر عرفى از مظاهر حزن و اندوه محسوب نمىشود و سابقهاى در عصر ائمه «علیهم السلام» و زمانهاى بعد از آن ندارد و تأییدى هم به شکل خاص یا عام از معصوم «علیه السلام» در مورد آن نرسیده است، در زمان حاضر موجب وهن و بدنام شدن مذهب مىشود بنابراین در هیچ حالتى جایز نیست.
س : معیار شرعى ضرر اعم از جسمى یا روحى چیست؟
-معیار، ضررى است که در نظر عرف، قابل توّجه و معتنابه باشد.
س : زنجیرزدنبهبدن همانگونه که بعضى از مسلمانان انجام مىدهند، چه حکمى دارد؟
-اگر به نحو متعارف و بگونهاى باشد که از نظر عرفى از مظاهر حزن و اندوه در عزادارى محسوب شود اشکال ندارد.
منبع: http://www.haram.ir/AhkamView.aspx
